Suốt hơn 10 năm qua, Hoa đã có cơ hội đồng hành cùng hàng trăm thương vụ M&A giữa doanh nghiệp Việt và Nhật Bản. Mỗi thương vụ là một câu chuyện — có những khó khăn, thách thức, nhưng cũng chứa đựng những khoảnh khắc rất đẹp khi hai bên tìm được “điểm giao”.
Bài viết này là góc nhìn cá nhân của Hoa về xu hướng đầu tư M&A từ Nhật Bản và những bài học thực tiễn trong hành trình kết nối hai nền kinh tế. Nhân chuyến quay về Việt Nam và tham gia làm diễn giả chính tại Hội thảo “Làn sóng thương mại đầu tư từ Nhật và cơ hội cho doanh nghiệp nhỏ và vừa”, Hoa có một vài chia sẻ, hi vọng có thể đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa hiểu rõ hơn về “ngành M&A”, và sẵn sàng đón nhận cơ hội lớn trong giai đoạn mới.
Vì sao Nhật Bản đang “săn” M&A tại Việt Nam?
Từ trải nghiệm thực tế, Hoa nhận thấy có hai lý do cốt lõi khiến nhà đầu tư Nhật đặc biệt quan tâm đến Việt Nam:
1. Đồng Yên suy yếu kéo dài
Nhiều chuyên gia dự báo đồng Yên sẽ tiếp tục giảm giá trong thập kỷ tới. Điều này khiến doanh nghiệp Nhật muốn M&A sớm để “mua rẻ” tài sản giá trị trước khi đồng tiền của họ mất giá thêm. Với họ, đây là chiến lược bảo toàn vốn thông minh hơn là giữ tiền mặt.
2. Dân số già hóa và thiếu người kế nghiệp
Hiện nay, hơn 60% trong 4 triệu doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Nhật có chủ doanh nghiệp trên 70 tuổi. Phần lớn đang tìm người kế nghiệp hoặc đối tác mua lại. Nhiều công ty được rao bán với giá rất “dễ chịu” — chỉ vài tỷ đồng theo quy mô Việt Nam.
Vì vậy, doanh nghiệp Việt có thể mua lại doanh nghiệp Nhật trong các lĩnh vực sản xuất, dịch vụ hoặc công nghệ, tận dụng cơ hội học hỏi mô hình quản trị và công nghệ Nhật ngay từ bên trong.
🌸 Sự kết hợp giữa hai yếu tố này tạo ra làn sóng M&A hai chiều sôi động:
-
Doanh nghiệp Nhật tìm cơ hội đầu tư và chuyển giao.
-
Doanh nghiệp Việt tìm cơ hội thâm nhập thị trường quốc tế.
Việt Nam – Nhật Bản: Những con số biết nói
Việt Nam đã ký 17 hiệp định thương mại tự do (FTA), mở ra khung pháp lý thuận lợi cho hợp tác đầu tư. Hiện nền kinh tế Việt Nam có khoảng 1 triệu doanh nghiệp đang hoạt động, trong đó 98,5% là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME). Có thể nói, đây chính là động lực chính của nền kinh tế.
Theo Báo cáo M&A Việt Nam 2024, thị trường ghi nhận 447 thương vụ với tổng giá trị 6,93 tỷ USD, trong đó 70% giá trị đến từ nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là Nhật Bản. Những con số này cho thấy, Việt Nam đang ở vị thế thu hút mạnh dòng vốn quốc tế, và M&A chính là “cửa ngõ” giúp doanh nghiệp nội nhanh chóng nâng cấp năng lực cạnh tranh.
03 Lĩnh vực Hoa đánh giá cao nhất
Từ những thương vụ mà Hoa trực tiếp tham gia và tư vấn, Logistics – Y tế – Năng lượng tái tạo là ba ngành có tiềm năng tăng trưởng mạnh nhất, đồng thời là tâm điểm trong chiến lược của nhà đầu tư Nhật Bản.
1. Logistics – Đón đầu thương mại điện tử
Việt Nam hiện là một trong những thị trường thương mại điện tử tăng nhanh nhất Đông Nam Á (20%/năm).
Tuy nhiên, hệ thống kho vận và chuỗi cung ứng chưa theo kịp tốc độ tiêu dùng.
Hoa nhận thấy, nhà đầu tư Nhật sẵn sàng chi từ 4–200 triệu USD để sở hữu 51–100% cổ phần doanh nghiệp logistics Việt, nhất là trong các lĩnh vực vận tải lạnh, quản lý kho, và giải pháp chuỗi cung ứng thông minh.
Họ có lợi thế về quản trị kho tự động, tối ưu vận hành, trong khi doanh nghiệp Việt có thị trường và nhân lực linh hoạt. Khi hai bên kết hợp, hiệu quả có thể “bùng nổ”.
2. Y tế – Chăm sóc sức khỏe bùng nổ
Thu nhập tăng, dân số già hóa, cùng sự chuyển dịch thói quen tiêu dùng khiến y tế trở thành lĩnh vực “vàng”.
Nhà đầu tư Nhật quan tâm đến việc mở phòng khám, bệnh viện liên doanh, cung cấp thiết bị y tế, phát triển MedTech và dịch vụ chăm sóc người cao tuổi.
Hoa từng tham gia nhiều thương vụ trong lĩnh vực này và nhận thấy:
“Khi doanh nghiệp Việt hợp tác với Nhật, chúng ta không chỉ nhận vốn, mà còn nhận cả tư duy quản trị và chuẩn hóa chất lượng dịch vụ.”
Để thu hút đầu tư, doanh nghiệp y tế Việt cần minh bạch tài chính, đảm bảo pháp lý và nâng cao trải nghiệm khách hàng.
3. Năng lượng tái tạo – Hướng tới tương lai xanh
Khi nền kinh tế tăng trưởng 8% GDP, Việt Nam cần nâng công suất năng lượng thêm 12–16% mỗi năm.
Nhà đầu tư Nhật tập trung vào điện gió, điện mặt trời, thủy điện và sinh khối, với vốn đầu tư trung bình 30–200 triệu USD/dự án.
Họ không chỉ đầu tư vào dự án, mà còn vào sản xuất thiết bị phụ trợ như pin, tủ điện và dây dẫn cao thế.
Hoa luôn khuyến khích doanh nghiệp Việt trong ngành này chuẩn hóa hồ sơ, minh bạch quy hoạch và đối thoại sớm với nhà đầu tư để tăng khả năng gọi vốn.
Những thách thức thường gặp khi làm M&A xuyên biên giới
Trong phần thảo luận trực tiếp, Hoa được trao đổi với rất nhiều anh/chị đến từ các doanh nghiệp, ngân hàng, tổ chức đầu tư…, Hoa nhận thấy, phần lớn các doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ không có nhiều kinh nghiệm trước khi bước vào một cuộc thương thảo M&A, đặc biệt là với nhà đầu tư Nhật.
Hoa thường nói vui rằng: “M&A giống như một cuộc hôn nhân, nếu không hiểu nhau, sẽ khó đi đường dài.”
Vì thế, theo Hoa, có 03 khó khăn, thách thức phổ biến nhất gồm:
-
Khác biệt văn hóa & phong cách ra quyết định – doanh nghiệp Nhật đề cao quy trình, cẩn trọng, trong khi doanh nghiệp Việt linh hoạt và nhanh hơn.
-
Thiếu minh bạch tài chính – nhiều doanh nghiệp Việt chưa chuẩn hóa báo cáo theo IFRS, gây nghi ngại cho đối tác.
-
Định giá kỳ vọng chênh lệch – bên bán kỳ vọng cao, bên mua dè dặt. Khi đó, vai trò của đơn vị tư vấn trung lập như ONE-VALUE là cực kỳ quan trọng để dung hòa lợi ích hai bên.
Lời khuyên của Hoa dành cho Doanh nghiệp Việt
Sau nhiều năm kết nối và tư vấn M&A, Hoa đúc kết 5 bước quan trọng trước khi đón nhà đầu tư Nhật:
-
Minh bạch tài chính – Áp dụng chuẩn IFRS, kiểm toán định kỳ.
-
Hồ sơ pháp lý rõ ràng – Giấy phép, chứng nhận quyền sở hữu, hợp đồng phải đầy đủ.
-
Tìm hiểu văn hóa Nhật Bản – Giao tiếp, ứng xử, và cả việc đầu tư website tiếng Nhật là yếu tố tạo niềm tin.
-
Quản trị rủi ro & ESG – Đảm bảo tiêu chuẩn môi trường, lao động, và minh bạch trong điều hành.
-
Chọn đối tác tư vấn tin cậy – Một đơn vị có kinh nghiệm thực tế như ONE-VALUE sẽ giúp doanh nghiệp “đi nhanh mà chắc”.
Khi M&A Là Hành Trình Vươn Ra Biển Lớn
Với Hoa, M&A không chỉ là giao dịch tài chính, mà là hành trình hợp tác để cùng phát triển.
Khi hai doanh nghiệp đến từ hai nền văn hóa khác nhau tìm được tiếng nói chung, đó chính là “synergy” – nơi 1 + 1 có thể bằng 100.
🌸 Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng khi Nhật Bản đẩy mạnh đầu tư ra nước ngoài. Doanh nghiệp Việt nếu biết chuẩn bị sớm, sẽ không chỉ đón vốn, mà còn đón cả tri thức, công nghệ và chuẩn mực quốc tế.
Hoa và đội ngũ ONE-VALUE luôn sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp Việt trong hành trình này — từ tư vấn chiến lược, chuẩn bị hồ sơ đến kết nối nhà đầu tư phù hợp.
Nếu bạn đang muốn tìm hướng đi mới cho doanh nghiệp, hãy cùng Hoa bắt đầu câu chuyện hôm nay.
