6 Ưu điểm và Nhược điểm của đa ngôn ngữ

hinh-anh-da-ngon-ngu-so-1

Đa ngôn ngữ không còn xa lạ tại nhiều quốc gia trên thế giới, giờ đây hầu hết các phụ huynh đều định hướng để con mình có thể trở thành một người đa ngôn ngữ. Tuy nhiên, không ít phụ huynh chưa phân biệt được ưu, nhược điểm khi con mình sở hữu nhiều hơn một thứ ngôn ngữ. Chính vì thế, cùng bài viết này tìm hiểu xem liệu đa ngôn ngữ có những bất lợi gì không qua bài viết dưới đây nhé! 

Nội dung chính

Đa ngôn ngữ là gì? 

Đa ngôn ngữ là khả năng nói trôi chảy từ hai ngôn ngữ khác nhau trở lên. Trái ngược với những gì một số quốc gia tin tưởng, phần lớn dân số thế giới là người song ngữ hoặc đa ngôn ngữ. Với hơn 5.000 ngôn ngữ khác nhau được sử dụng trên khắp thế giới, nhiều từ được các ngôn ngữ khác nhau “vay mượn” để tạo ra định nghĩa toàn cầu về tên, danh từ hoặc mô tả cụ thể. Theo nhiều cách, mỗi người đa ngôn ngữ theo một số cách. 

Vì có một số định nghĩa khác nhau về đa ngôn ngữ, nên việc phát triển những ưu và nhược điểm cụ thể đối với việc thực hành có thể là một thách thức. Một số người được sinh ra trong hoàn cảnh phải học nhiều ngôn ngữ khi còn trẻ vì đó là cách duy nhất để thành công trong xã hội. Những người khác được sinh ra trong tình trạng đơn ngữ và phải bắt đầu quá trình học hỏi ở độ tuổi muộn hơn. Một số người có thể đọc bằng ngôn ngữ khác, nhưng sau đó lại gặp khó khăn khi nói bằng ngôn ngữ đó. 

Một người trung bình mất khoảng sáu tháng để bắt đầu trôi chảy một ngôn ngữ khác. Một số người có thể nắm bắt sớm hơn thế nhiều và người ta gọi đó là năng khiếu. Một khi bạn thành công trong việc học ngôn ngữ thứ hai của mình để trở thành song ngữ, thì việc trở nên đa ngôn ngữ sẽ dễ dàng hơn nhiều.  

Mặc dù một số chuyên gia ngôn ngữ tuyên bố biết hơn 100 ngôn ngữ, như Hồng y Guiseppe Mezzofanti có thể chứng minh rằng ông có thể nói 39 ngôn ngữ khác nhau. Ngài John Bowring tuyên bố rằng ông biết 200 ngôn ngữ khác nhau. Kenneth Hale cũng trở nên thông thạo 45 ngôn ngữ mới, đôi khi có thể trò chuyện cơ bản với ai đó chỉ sau 10-15 phút nghe họ nói. 

Nếu bạn đang nghĩ đến việc học một ngôn ngữ mới trong năm nay, thì đây là những lợi thế và bất lợi của đa ngôn ngữ bạn cần xem xét. 

Những lợi thế có được khi sử dụng đa ngôn ngữ 

Bạn có nhiều triển vọng nghề nghiệp hơn vì khả năng đa ngôn ngữ

Khi bạn có thể nói nhiều ngôn ngữ, thì giá trị của bạn với tư cách là một nhân viên sẽ tăng lên theo cấp số nhân với mỗi ngôn ngữ mới mà bạn học. Ở San Francisco, hơn 50% các gia đình đang tìm bảo mẫu muốn thuê một người thông thạo một ngôn ngữ khác với ngôn ngữ của họ – và điều đó không có nghĩa là đó luôn là tiếng Tây Ban Nha. Ý tưởng là khi trẻ em được tiếp xúc với nhiều ngôn ngữ ngay từ khi mới sinh ra, thì chúng chỉ đơn giản là học hai ngôn ngữ đầu tiên thay vì một lựa chọn chính và sau đó là phụ. 

Bạn có nhiều triển vọng nghề nghiệp hơn vì khả năng đa ngôn ngữ

Cho trẻ tiếp xúc sớm với ngôn ngữ mới giúp trẻ có một khởi đầu thuận lợi trong sự nghiệp tương lai. Nếu bạn có thể học ngay cả một ngôn ngữ mới, thì bạn có thể kiếm thêm tới 15% lương cho vị trí trung bình. Mỗi ngôn ngữ bổ sung mà bạn biết có thể nâng cấp độ đó thêm 10%. 

Tạo cơ hội cho sự linh hoạt và đa dạng ngay từ khi còn nhỏ  

Hãy hỏi những đứa trẻ bình thường về điều chúng quan tâm nhất trong cuộc sống và đó sẽ không phải là các vấn đề văn hóa, các cuộc tranh luận chính trị, tình trạng nhập cư hoặc tôn giáo. Trẻ em muốn dành thời gian chơi trò chơi điện tử, kết bạn, thử thách ở trường và vui chơi bất cứ khi nào chúng có thể. Được tiếp cận với một nền giáo dục đa ngôn ngữ mang đến cơ hội để tôn vinh sự đa dạng được tìm thấy trong các nền văn hóa của con người. 

Đa ngôn ngữ là cơ hội để học hỏi từ những khác biệt thay vì sợ hãi chúng. Khi chúng ta dành thời gian để tìm hiểu về các nền văn hóa và dân tộc khác nhau, thì sự đa dạng mà nền giáo dục này cung cấp sẽ cung cấp thêm sức mạnh và sự tự tin cho mỗi cá nhân. Mọi người có ý thức tốt hơn về việc họ phù hợp với vị trí nào trong xã hội khi họ tiếp cận được bức tranh toàn cảnh hơn. 

Đa ngôn ngữ cải thiện trí nhớ làm việc của một người. 

Giáo dục đa ngôn ngữ có tác dụng cải thiện trí nhớ hoạt động của cá nhân học nhiều ngôn ngữ phụ. Cải tiến này cung cấp khả năng xử lý thông tin tốt hơn khi tiếp xúc với các kích thích âm thanh, ý tưởng, khái niệm và trải nghiệm thực tế mới. Đồng thời, những cá nhân theo đuổi cơ hội giáo dục đa ngôn ngữ trải qua mức độ sợ hãi và lo lắng thấp hơn trong khi ít có khả năng bị rối loạn sức khỏe tâm thần hơn. 

Những người có thể nói nhiều ngôn ngữ cũng có xu hướng có nhiều bạn hơn khi so sánh với những sinh viên nói một ngôn ngữ, mặc dù những phẩm chất riêng biệt mà một số sinh viên có thể trải nghiệm trong cộng đồng của họ. Khi bạn có thể giao tiếp với nhiều người trôi chảy hơn, thì số lượng các cuộc trò chuyện sẽ tăng lên tương ứng và cuối cùng có thể dẫn đến hình thành tình bạn. 

Học một ngôn ngữ mới giúp bạn học thêm nhiều ngôn ngữ khác dễ dàng hơn. 

 Khi ngôn ngữ thứ hai đã được học và một học sinh có thể chính thức gọi mình là “song ngữ”, thì người đó học ngôn ngữ thứ ba, rồi thứ tư, v.v. sẽ dễ dàng hơn nhiều. mỗi ngôn ngữ bổ sung mà một cá nhân có thể tiếp thu với sự trôi chảy sẽ giúp việc bắt đầu nói một ngôn ngữ khác một cách nhanh chóng dễ dàng hơn nhiều. Các cơ hội giáo dục song ngữ khuyến khích sự phát triển của não bộ, kích hoạt sự tập trung của học sinh và giảm lượng thời gian cần thiết để chuyển đổi giữa các chuyển đổi nhiệm vụ. 

Những người có thể nói nhiều hơn một ngôn ngữ có năng suất cao hơn tới 10% so với những người chỉ nói một ngôn ngữ. Chủ nghĩa đa ngôn ngữ cũng thúc đẩy “siêu nhiệm vụ”, là một hình thức đa nhiệm cho phép mọi người chuyển từ nhiệm vụ này sang nhiệm vụ khác mà không bị chậm trễ. Chỉ 2% dân số có khả năng này. Với khả năng này cần thiết khi bạn biết ba ngôn ngữ trở lên, bạn có thể trở thành một tài sản to lớn cho một nhà tuyển dụng tương lai hoặc trong việc phát triển cơ hội kinh doanh của chính bạn. 

Đa ngôn ngữ thúc đẩy phát triển trí tuệ cá nhân. 

 Mặc dù có rất nhiều định nghĩa cho sự khôn ngoan, nhưng mọi người phát triển đặc điểm này do kinh nghiệm sống cá nhân của họ. Những người được mô tả là “linh hồn già” có nhiều trải nghiệm độc đáo so với những người “bình thường” trong xã hội. Khi bạn có cơ hội theo đuổi chủ nghĩa đa ngôn ngữ, thì bạn có thể tiếp cận nhiều trải nghiệm cá nhân hơn qua lăng kính của các nền văn hóa khác nhau. Sự trôi chảy của bạn có thể giúp bạn có thể học tập ở nước ngoài, tổ chức các cuộc trò chuyện với các nhóm cộng đồng khác nhau hoặc thậm chí xem các thử thách khác nhau trên truyền hình. 

Tìm hiểu về các nền văn hóa khác nhau là điều cần thiết cho quá trình giáo dục, nhưng lợi ích của việc trải nghiệm chúng một cách cá nhân còn lớn hơn nhiều. Khi một cá nhân tiếp cận với sự khôn ngoan hơn khi đưa ra quyết định, thì họ có thể xử lý tốt hơn sự khác biệt giữa đúng và sai trong cuộc sống của họ. Điều đó làm cho việc tiếp tục chọn con đường thích hợp để đi dễ dàng hơn rất nhiều. 

Bạn có thể đi du lịch thuận tiện hơn khi nghe hiểu những gì người khác đang trình bày 

Mặc dù một trong những nhược điểm của việc nói nhiều ngôn ngữ là nhu cầu gần như liên tục để chứng minh quốc tịch của bạn, nhưng thông thạo nhiều ngôn ngữ sẽ giúp bạn đi du lịch vòng quanh thế giới dễ dàng hơn rất nhiều. Bạn có thể được yêu cầu nói bằng ngôn ngữ mẹ đẻ của mình hoặc cung cấp hộ chiếu làm bằng chứng khi làm thủ tục hải quan, nhưng những lợi ích ở đây hầu như luôn vượt trội hơn những tiêu cực. Biết bạn đang gọi món gì tại một nhà hàng, hỏi đường đến một điểm đến cụ thể hoặc yêu cầu đề xuất đều dễ dàng hơn nhiều khi bạn có thể nói ngôn ngữ địa phương thay vì cố gắng sử dụng Google Dịch. 

Bộ não sẽ nhận được năng lượng tích cực giảm thiểu sự “già hóa” 

 Khi bạn đa ngôn ngữ, thì trí nhớ làm việc của bạn không chỉ được cải thiện khi bạn theo đuổi từng ngôn ngữ phụ mới. Khoảng chú ý tổng thể của bạn được cải thiện khi so sánh với những người chỉ có thể nói một ngôn ngữ. Nguy cơ bị đột quỵ thậm chí còn thấp hơn nếu bạn có thể nói ít nhất hai ngôn ngữ thay vì nói đơn ngữ. Lợi thế này cũng có thể xuất hiện rất sớm trong cuộc đời, với trẻ dưới 7 tháng tuổi có khả năng thích nghi với những thay đổi trong môi trường tốt hơn. Người lớn nói nhiều ngôn ngữ cũng ít bị suy giảm nhận thức tổng thể hơn trong quá trình lão hóa tự nhiên. 

Những lợi ích đối với sức khỏe khi sử dụng đa ngôn ngữ 

 Bạn sẽ phát hiện ra rằng ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy đa ngôn ngữ tạo ra nhiều tác động tích cực đến sức khỏe tổng thể của bộ não của bạn. Ngay cả khi nói thêm một ngôn ngữ cũng có thể giúp bạn giảm sự khởi phát của chứng sa sút trí tuệ. Nguy cơ mắc bệnh Alzheimer sẽ thấp hơn nếu bạn nói nhiều ngôn ngữ. Đa ngôn ngữ cũng sẽ cải thiện thời gian hồi phục đột quỵ của bạn, giảm mức độ căng thẳng tổng thể của bạn và nó có thể làm giảm lo lắng vì bạn tự nhiên cởi mở với nhiều ý tưởng hơn. 

Những lợi ích đối với sức khỏe khi sử dụng đa ngôn ngữ 

Đa ngôn ngữ giúp bạn sống cởi mở hơn trong cuộc sống 

 Charlemagne đã từng đưa ra nhận định rằng “nói một ngôn ngữ khác là bạn đang sở hữu một linh hồn thứ hai”. Khi bạn có khả năng theo đuổi chủ nghĩa đa ngôn ngữ, nghĩa là bạn đang nhận thức thế giới theo một cách khác. Mỗi ngôn ngữ cho phép bạn tiếp cận một nền văn hóa có thể có một ý tưởng đang tranh luận khác nhau. Một số người nói ba thứ tiếng trở lên nói rằng việc họ thông thạo nhiều thứ tiếng đôi khi khiến họ có cảm giác như đang cố gắng kết hợp nhiều tính cách. 

 Bạn có thể truyền đạt cho thế hệ tiếp theo về đa ngôn ngữ 

 Nếu bạn biết nói nhiều thứ tiếng, bạn có thể truyền đặc điểm này cho con mình một cách tương đối dễ dàng. Tất cả những gì bạn cần làm là thường xuyên nói tất cả các ngôn ngữ ở nhà. Con bạn sẽ hiểu các hướng dẫn ngôn ngữ ngay từ khi còn nhỏ, thậm chí trước khi chúng có thể bắt đầu đọc các từ riêng lẻ. Cho chúng khả năng tự nhiên này ngay từ khi chúng còn thơ ấu có nghĩa là nỗ lực của bạn để học một cái gì đó mới có thể chuyển sang nhiều thế hệ sau nếu con bạn tiếp tục luyện tập. 

Bạn thuộc vào đa số dân số trên thế giới khi nói đa ngôn ngữ 

Một số người quyết định rằng đa ngôn ngữ không dành cho họ vì nó sẽ khiến họ cảm thấy khác biệt trong cộng đồng của mình. Một trong những quan niệm sai lầm lớn nhất về sự trôi chảy của ngôn ngữ là việc nói được hai thứ tiếng là một hiện tượng hiếm khi xảy ra. Hơn một nửa dân số thế giới nói thường xuyên ít nhất hai ngôn ngữ khác nhau mỗi ngày. Nhiều quốc gia coi song ngữ là chuẩn mực và thậm chí có thể yêu cầu học ngôn ngữ thứ ba (hoặc nhiều hơn) như một phần của quá trình đi học. Tất cả những ai muốn học một ngôn ngữ mới nên có cơ hội để làm như vậy. 

Những bất lợi xuất hiện khi sử dụng đa ngôn ngữ 

 Khó hòa nhập với những cộng đồng chỉ sử dụng một ngôn ngữ duy nhất 

 Khi bạn có thể nói nhiều ngôn ngữ trôi chảy, thì các xã hội đơn ngữ thường sẽ nhóm khả năng của bạn vào cuộc trò chuyện tổng thể về nhập cư. Một số người coi nỗ lực nói nhiều ngôn ngữ là mong muốn tạo ra biên giới rộng mở ở đất nước của họ, vì vậy họ phản đối mọi nỗ lực nói bất kỳ thứ gì khác ngoài ngôn ngữ đầu tiên. Bạn có thể thấy nhược điểm này rất phổ biến ở Hoa Kỳ khi có nỗ lực nói tiếng Tây Ban Nha bên cạnh tiếng Anh. Trong những tình huống nghiêm trọng, việc nói được nhiều thứ tiếng có thể khiến một số người trở nên cô lập với cộng đồng của họ vì họ bị coi là người theo chủ nghĩa tinh hoa. 

Khó hòa nhập với những cộng đồng chỉ sử dụng một ngôn ngữ duy nhất 

 Thiếu nhiều giảng viên giúp bạn học tập để trở thành người đa ngôn ngữ 

 Nhờ các nguồn tài nguyên trực tuyến có sẵn ngày nay có thể giúp bất kỳ ai trở nên đa ngôn ngữ, nhược điểm này đang dần biến mất. Nếu bạn không có quyền truy cập Internet tại nhà hoặc kết nối của bạn chậm, thì bạn có thể thấy mình buộc phải dựa vào những người hướng dẫn địa phương, những người có thể giúp bạn bắt đầu học một ngôn ngữ mới. Ở nhiều thị trấn nhỏ hiện nay, đây là một nguồn tài nguyên không có sẵn. Nếu không ai trong gia đình bạn nói song ngữ hoặc đa ngôn ngữ, thì bạn có thể không có bất kỳ lựa chọn nào khác cho bạn để bắt đầu quá trình học tập. Nhiều giảng viên đang gặp khó khăn trong việc đáp ứng các nhu cầu quy định về hiệu quả giáo dục, vì vậy việc cố gắng thêm một ngôn ngữ khác vào chương trình giảng dạy là điều quá khó. 

 Phải tập trung hoàn toàn vào ngôn ngữ đang theo học để đem lại hiệu quả cao 

 Trẻ em thường học nhiều ngôn ngữ một cách nhanh chóng bởi vì chúng chưa có cơ hội để thiết lập định nghĩa “bình thường” cho ngôn ngữ chính của chúng. Khi mọi người già đi, thói quen và thói quen ngôn ngữ của họ khiến việc đắm chìm hoàn toàn trong ngôn ngữ thứ hai trở nên khó khăn. Các tài nguyên như LingoHut có thể giúp bạn giao tiếp trôi chảy mà không tốn kém nếu bạn có kết nối dữ liệu, nhưng ngay cả khi đó, bạn cũng cần phải tự rèn luyện để tiếp tục sử dụng thành thạo ngôn ngữ thứ cấp. 

Học ngôn ngữ mới liên tục có thể ảnh hưởng tiêu cực đến trọng tâm học của trẻ  

Khi các trường đa ngôn ngữ sử dụng các ngôn ngữ khác nhau để giảng dạy suốt cả ngày, thì ưu tiên sẽ là mức độ thông thạo của học sinh đối với từng ngôn ngữ thay vì tập trung vào chủ đề chính của họ. Ngay cả khi trường học tạo ra các chương trình học tập này cho các hoạt động sau giờ học, bạn sẽ thấy một số người bỏ qua các phần khác của chương trình học để đảm bảo rằng họ đang sử dụng ngôn ngữ mới với khả năng tốt nhất của họ. 

Nếu học sinh tụt hậu trong lộ trình học một ngôn ngữ mới, thì việc cố gắng bắt kịp các kỹ năng sống cần thiết của các em có thể trở thành một thách thức. Mặc dù việc trở nên đa ngôn ngữ có thể rất quan trọng đối với các lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai, nhưng một nền giáo dục toàn diện cũng là điều cần thiết. Chúng ta phải cung cấp một cấu trúc xã hội mà cả hai đều được nhấn mạnh với tầm quan trọng như nhau. 

Bạn có thể ít mối quan hệ hơn khi sử dụng đa ngôn ngữ 

Những người nói nhiều ngôn ngữ thường được xã hội nói chung nhìn nhận theo một khía cạnh khác. Không có gì lạ khi những người có thể nói hơn chục thứ tiếng được đặt lên bệ đỡ cho thành tích này. Không có gì lạ khi các sinh viên đăng ký vào các chương trình đa ngôn ngữ thấy mình chỉ kết bạn với những người khác học cùng lớp với họ. Bạn sẽ được tiếp xúc nhiều hơn với các nền văn hóa khác nhau khi theo đuổi chủ nghĩa đa ngôn ngữ, nhưng đôi khi nó có thể phải trả giá bằng việc hình thành mối quan hệ với những người khác. 

Nó gần như có thể trở thành một màn xiếc với những yêu cầu mà mọi người dành cho bạn khi bạn biết nhiều ngôn ngữ. Không có gì lạ khi ai đó yêu cầu bạn nói điều gì đó bằng một ngôn ngữ khác. “Tên tôi trong ngôn ngữ này là gì?” 

Cha mẹ luôn sử dụng ngôn ngữ phụ khi thông báo về khó khăn của bạn 

Khi lớn lên trong một gia đình đa ngôn ngữ, bạn sẽ biết rằng mình đang gặp rắc rối vì cha mẹ hoặc người giám hộ của bạn luôn sử dụng ngôn ngữ phụ để giao tiếp với bạn. Có một logic nhất định đối với hành vi này vì nó tạo ra một mức độ riêng tư cho cuộc trò chuyện đó nếu hầu hết những người khác trong cộng đồng của bạn không biết những gì đang được nói.  

Đồng thời, bất kỳ ai cũng có thể phát hiện ra sự tức giận hoặc thất vọng trong giọng nói của người khác, bất kể người đó đang nói ngôn ngữ nào. Điều đó có thể khiến nó trở thành một cuộc gặp gỡ đáng xấu hổ ngay cả khi mục đích có thể là làm ngược lại. 

Thiết bị thông minh khó khăn khi nhận diện ngôn ngữ bạn cài đặt 

Một trong những khía cạnh khó chịu nhất của việc đa ngôn ngữ liên quan đến chức năng tự động sửa lỗi trên điện thoại của bạn. Nếu bạn đang cố gắng nhắn tin bằng một ngôn ngữ khác với ngôn ngữ chính được đặt cho thiết bị của mình, thì “từ sai chính tả” sẽ thích ứng với ngôn ngữ tương đương bất cứ khi nào có thể. Ngay cả khi bạn đang cố gắng đưa ra một cụm từ đơn giản dưới dạng văn bản, việc cố gắng gửi đi thông điệp có thể trở thành một bài tập về sự kiên nhẫn. 

Bạn có thể bắt đầu nói lẫn lộn các ngôn ngữ khác nhau khi giao tiếp

Khi bạn có thể nói thành thạo nhiều ngôn ngữ, thì không có gì lạ khi bạn kết hợp các ngôn ngữ khác nhau lại khi trò chuyện hoặc giao tiếp. Nếu bạn thích phát minh ra các từ mới bằng ngôn ngữ chính của mình, thì bạn có thể gặp bất lợi này thường xuyên hơn. Bạn cũng có thể thấy mình đưa ra các thuật ngữ khác nhau khi mọi thứ xảy ra với bạn suốt cả ngày.  

Bạn có thể bắt đầu nói lẫn lộn các ngôn ngữ khác nhau khi giao tiếp. 

Bạn phải liên tục tập trung vào ngôn ngữ bạn đang nói để tránh làm rối những gì bạn đang nói. Ngay cả khi luôn cảnh giác, không có gì lạ khi bắt đầu một câu bằng một ngôn ngữ, và sau đó kết thúc bằng một ngôn ngữ khác. 

Trên đây là một số những ưu và nhược điểm thường gặp phải khi sử dụng đa ngôn ngữ. Vậy đối với việc dạy trẻ đa ngôn ngữ phụ huynh chúng ta cần phải lưu ý những gì? Làm thế nào để dạy con tốt nhất? Làm thế nào để giúp con thích nghi được với nhiều môi trường sống khác nhau? 

Những quan điểm đúc kết của Phi Hoa về nuôi dạy con  

Là một người mẹ, một người Việt đang sinh sống tại Nhật, Phi Hoa cũng đang sử dụng ít nhất hai ngôn ngữ chính. Hoa cũng mong muốn con của mình có thể phát triển kiến thức, kỹ năng nhiều hơn thông qua việc học tập. Hoa xin chia sẻ một số quan điểm của mình khi nuôi dạy trẻ, Hoa mong rằng kinh nghiệm của mình có thể giúp đỡ mọi người phần nào đó trong cách nuôi dạy con đa ngôn ngữ: 

  • Nuôi con là niềm vui chứ không phải gánh nặng, nếu bạn chưa tìm được niềm vui thông qua việc nuôi dạy con cái thì nên xem xét lại bản thân mình một chút. 
  • Không áp đặt con phải đạt được những kỳ vọng của bản thân mình, không gây áp lực cho con. Bố mẹ chính là tấm gương là xuất phát điểm tốt nhất của con, hãy tự hoàn thiện bản thân mình. 
  • Cha mẹ cần tôn trọng những điểm khác biệt của con, không so sánh con mình với con người khác. Không gây cho con những áp lực vì phải giống ai đó mà cha mẹ thần tượng hoặc ngưỡng mộ. 
  • Hãy xây dựng sự tự tin của con mình trong những hoạt động thường ngày, sự tự tin đó có thể chiếm đến 50% cho những thành công sau này của con bạn. 

Bạn có thể xem chi tiết hơn tại:

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *